“Haydi Çocuklar Camiye Kimin?” Tarihe Uzanan Bir Sorunun Peşinde
Tarihçi olarak geçmişe yöneldiğimde, bugün etrafımızda dönen projeler, fikirler ve girişimler aslında uzun süreli yarınlara açılmış hikâyeler taşır. “Haydi Çocuklar Camiye” adıyla gündeme gelen bu proje de, kendi zamanının ruhunu, toplumsal beklentileri, idealler ile krizleri bir arada taşır. “Haydi Çocuklar Camiye kimin?” sorusu, yalnızca sahiplik iddiasının ötesinde kimlik, ideoloji ve toplumsal dönüşümün kesiştiği bir kavşakta durur. Bu yazıda, projenin tarihsel sürecini, kırılma noktalarını ve toplumsal dönüşümler aracılığıyla nasıl inşa edildiğini inceleyeceğim.
Başlangıç: Köken ve Kuruluş
“Haydi Çocuklar Camiye” projesi 2016 yılında, Server Gençlik Derneği’nin gençleri tarafından Başakşehir’den bir fikir olarak doğmuştur. Server Gençlik Derneği bünyesinde, gençlerin dinî hayata çocukların erken yaşta bağlanmasını nasıl destekleyebileceği sorusuyla bu adımla başlanan proje, başlangıçta küçük ölçekli, yerel bir gayret olarak planlanmıştır. [1]
İlerleyen yıllarda proje Türkiye geneline yayılmış; 81 ile, binlerce çocuğa ulaşan girişimlere dönüşmüştür. [2] Bu yayılma, sadece coğrafi bir etki değil, aynı zamanda ideolojik ve sosyokültürel bir yayılmadır.
Kırılma Noktaları: Yayılma, Resmiyet ve Yönetim
Projenin ilk hâlinden kitlesel bir uygulamaya dönüşmesi, birkaç kırılma noktasını beraberinde getirir:
1. Yayılma Aşaması: Başlangıçta yerel ve dernek kaynaklı bir teşebbüsken, “Haydi Çocuklar Camiye” kısa sürede pek çok il ve ilçede uygulanmaya başlandı. Örneğin, Ağrı’da AĞÇED iş birliğiyle beş camide 80 çocukla proje yürütüldü. [3] Bu yayılma, merkezin yerelden merkeze geçen bir ağ stratejisiyle yönetildiğini gösterir.
2. Resmiyet Kazanma: İlçeler, müftülükler projeyi benimsedi. Taşova ilçesinde proje, 20 Ocak 2024’te başlayıp 3 Şubat 2024’te sona erecek şekilde ilan edilmiştir. [4] Bu resmi takvim, projeyi gönüllü bir çağrıdan kamu-örgüt iş birliğine taşır.
3. Kurumsal Sahiplik ve Kimlik Çatışmaları: Server Gençlik Derneği başlangıç sahibi iken, yerel müftülüklerin projeyi sahiplenmesi “kimin projesi?” sorusunu öne çıkarır. Bazı illerde tamamen Diyanet işlevleriyle yürütülürken, bazı yerlerde derneksel destek sürmektedir. Kahramankazan’da örneğin müftülük “Haydi Çocuklar Camiye” kapsamında öğrencilerle doğrudan iletişim kurmuştur. [5]
Bu etkileşim, sahiplik iddialarının yerel düzeyde dönüşmesine neden olur: Resmi kurum, sivil toplum kuruluşu ve yerel topluluk arasındaki hatlar silikleşir.
Toplumsal Dönüşüm İçinde Projenin Rolü
Proje, salt bir çağrı değil aynı zamanda toplumsal dönüşüm aracıdır. Aşağıdaki dinamiklerle iç içe geçer:
– Dini pratiklerin günlük hayata yeniden dahil edilmesi: Camii ile çocuk arasında mesafeyi azaltmak, namaz ve cemaat pratiğini genç yaşta içselleştirmek hedeflenir.
– Eğitim ve manevi kimlik inşası: Proje, dinî eğitimle kamusal kimlik arasında bir köprü kurar. Çocukların hem ibadet bilgisini hem cemaat aidiyetini kazanmaları teklif edilir.
– Toplumsal aidiyet ve norm üretimi: Proje, “dini normların” kuşaktan kuşağa aktarımı sürecini canlandırma iddiasındadır. Cami, yalnızca ibadet yeri değil, toplumsal normların ve değerlerin üretildiği mekân olarak yeniden vurgulanır.
– Günümüz ile paralellik: Modernleşme, sekülerleşme ve bireyselleşme süreçlerinde dini pratiklerin kamusal alandan çekilme eğilimi vardır. Bu projeler, bireysel hayat ile cemaat hayatı arasındaki kopukluğu indirgemeyi amaçlar.
Geçmiş ve Günümüz Arasında Köprüler
Tarih bize gösterir ki, dini pratikler ve kurumlar sürekli biçimde toplumsal dönüşümlerle şekillenir. Osmanlı’da cami toplumun merkeziydi; eğitim, adalet, sosyal hizmetin halkla ilişkisi cami eksenli faaliyetlerle yürürdü. Cumhuriyet döneminde laik devlet ile dinî kurumlar arasındaki ayrışma, özellikle 20. yüzyılda dinî törenlerin kamusal alandaki görünürlüğünü azalttı. Bugün “Haydi Çocuklar Camiye” gibi projeler, bu tarihsel kopmadan bir yanıt üretme çabasıdır.
Geçmişte cami merkezi toplum yapıları, bugün ise sembolik yeniden inşa aracı haline gelir. Proje, toplumsal dönüşüm rüzgârına karşı savunma hattı değil, dönüşümle birlikte biçimlenen bir katman olarak okunabilir.
Sonuç: “Kimin Projesi?” Sorusu ve Tarihin Daveti
“Haydi Çocuklar Camiye” projesi, başlangıçta Server Gençlik Derneği’nin fikri olarak doğdu ama kısa zamanda kamu kurumları, yerel dinî örgütler ve toplumsal aktörlerle örgütlenmiş bir ağ haline geldi. Bu, kimin projesi olduğu sorusunu sabit bir kimlikle yanıtlamayı zorlaştırır. Proje, farklı aktörlerin elinden kimliksel bir ortak biçimdir: STK, devlet, toplum kuşakları bu projede kesişir.
Bugün izleyen okura bırakmak istediğim düşünce:
— Projeler kimlerin iradesiyle şekillenir; kimlerin söylemiyle büyür?
— “Sahiplik” kimliğin, ideolojinin ve toplumsal dönüşümün göstergesi midir?
— Geçmişten gelen dinî kurumların fonksiyonlarıyla, günümüz projelerinin stratejik yönelişleri arasında nasıl bağlar kurabiliriz?
Bu soru, sadece “Haydi Çocuklar Camiye kimin?” değil; daha geniş olarak, projelerin ve fikirlerin tarihsel kökenleri üzerine düşünmemizi sağlar.
—
Sources:
[1]: https://suffagah.com/haydi-cocuklar-camiye-nedir?utm_source=chatgpt.com “Haydi Çocuklar Camiye Nedir? – Suffagâh”
[2]: https://haydicocuklarcamiye.com/?utm_source=chatgpt.com “Haydi Çocuklar Camiye”
[3]: https://agis.tr/haydi-cocuklar-camiye?utm_source=chatgpt.com “Haydi Çocuklar Camiye – AGİS”
[4]: https://amasya.diyanet.gov.tr/tasova/sayfalar/contentdetail.aspx?ContentId=1261&MenuCategory=Kurumsal&utm_source=chatgpt.com “Haydi Çocuklar Camiye – Directorate of Religious Affairs”
[5]: https://ankara.diyanet.gov.tr/kahramankazan/sayfalar/contentdetail.aspx?ContentId=756&MenuCategory=Kurumsal&utm_source=chatgpt.com “HAYDİ ÇOCUKLAR CAMİYE projesi”